พุด
“I love things that are indescribable, like the taste of an avocado or the smell of a gardenia.” ฉันชอบสิ่งที่ไม่สามารถอธิบายออกมาเป็นคำพูดได้ อย่างรสชาติของอโวคาโด หรือกลิ่นหอมของดอกพุด - Barbra Streisand
Meaning
Gardenia in Thai Literature
พุดซ้อนซ่อนคำหวาน
กลิ่นหอมหวานของดอกพุด ปรากฏให้เห็นในวรรณคดีไทยตั้งแต่สมัยโบราณ ไม่ว่าจะในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ ซึ่งพรรณนาถึงกลิ่นหอมหวานของดอกพุดซ้อน:
ช่อตะแบกสัตตบุษย์พุดซ้อน
จำปีมลุลีมะลิลา
กลิ่นขจรฟุ้งจับนาสา
พิกุลกรรณิการ์สารภี
หรือในผลงานเอกของกวีสุนทรภู่อย่าง พระอภัยมณี ในตอนศรีสุวรรณเกี้ยวนางเกษรา:
เจ้าโมรากรีดเล็บเก็บจำปี
ให้ประภาวดีศรีสมร
เจ้าวิเชียรเก็บกระถินกลิ่นขจร
เก็บพุดซ้อนตามส่งให้จงกล
History
ดอกไม้สีขาว กลิ่นหอมยั่วยวน เป็นคำนิยามที่ทำให้นึกถึงดอกพุดซ้อน ไม้พุ่มสมุนไพรสีขาวสวยนี้มีชื่อภาษาอังกฤษคือ ดอกการ์ดีเนีย (Gardenia) แม้จะเป็นที่นิยมในประเทศอังกฤษ แต่ดอกพุดนั้นมีต้นกำเนิดจากประเทศจีน โดยสามารถย้อนกลับไปถึงช่วงสมัยราชวงศ์ซ่ง ซึ่งมีการบันทึกภาพวาดของดอกพุดป่าและดอกพุดซ้อน รวมถึงลวดลายดอกพุดที่ปรากฏอยู่บนเครื่องดินเผาจากราชวงศ์หมิง ปัจจุบันดอกพุดสามารถพบเห็นได้ในหลายประเทศ ไม่ว่าจะเป็นประเทศจีน ไต้หวัน พม่า เกาหลี และญี่ปุ่น รวมถึงในประเทศไทย โดยบางคนอาจรู้จักในชื่อ พุดใหญ่ พุดจีน เค็ดถวา แคถวา หรือแม้แต่ ซัวอึ้งกี่ และจุยเจียฮวย ในภาษาจีนแต้จิ๋วและจีนกลาง
Culture
พุดซ้อนเป็นไม้เมืองร้อน เหมาะกับการปลูกในสภาพอากาศของประเทศไทย ทั้งกลิ่นหอมสดชื่นของดอกพุดทำให้เหมาะกับการนำไปสกัดทำน้ำมันหอมระเหย ส่วนเมล็ดของดอกพุดนั้นมีสีเหลืองทอง สามารถนำมาใช้ทำสีย้อมผ้า หรือแต่งสีอาหารได้ นอกจากนี้แล้ว ในวัฒนธรรมไทย พุดซ้อนยังนับเป็นดอกไม้มงคล ไม่ว่าจะเป็นดอกสีขาวสะอาดที่สื่อถึงความบริสุทธิ์ รวมถึงชื่อซึ่งมีนัยถึงความสมบูรณ์ แข็งแรง มีความเจริญมั่นคง ทำให้เป็นพืชที่นิยมปลูกไว้ในบ้าน นอกจากนี้ยังนิยมนำดอกพุดไปบูชาพระ ทั้งนำไปปักแจกัน และนำไปร้อยพวงมาลัยเพื่อใช้ไหว้พระ ในด้านความเชื่อ ตามตำราโบราณแนะนำให้ปลูกต้นพุดไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ โดยให้ผู้ชายเป็นคนปลูก
Anecdote
ต้นพุดเป็นไม้พุ่มขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ลักษณะเด่นคือพุ่มทรงกลมหนาทึบ เป็นพืชใบเดี่ยวรูปไข่ ผิวใบสีเขียวเข้มเป็นมันเงา ลำต้นเรียวยาวความสูง 1 - 3 เมตร ตัวดอกสีขาวสะอาด ปลายดอกแยกซ้อนเป็นชั้น มักออกดอกตลอดปี
Basic Facts
Reference
https://en.wikipedia.org/wiki/Gardenia_jasminoides
https://sites.google.com/site/swnphvkssastrm54395254/home/dxk-phud-sxn
https://home.kapook.com/view216394.html
https://hellopoetry.com/words/gardenia/
https://www.facebook.com/notes/flowers-in-thailand-%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2/%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%86/1025661427465109/
