กล้วยไม้ช้าง
“If I see an orchid that's fantastically expensive, I'll buy it. It's worth it, for no other reason than it gives me pleasure.” แม้จะพบดอกกล้วยไม้ที่ราคาสูงจนน่าตกใจ, ฉันก็ยังคิดว่ามันคุ้มค่าที่จะซื้อหา โดยไม่ต้องมีเหตุผลอื่นใด นอกเหนือไปจากความสุขใจที่ฉันได้จากมัน - Lee Radziwill
Meaning
Foxtails and other stories
เรื่องอยากบอกของ ‘กล้วยไม้ช้าง’
กล้วยไม้ไอยเรศหรือพวงมาลัยในประเทศอินเดียนั้น นอกจากใช้เป็นไม้ประดับแล้ว ในพื้นที่เขต Malabar ยังนำดอกกล้วยไม้ชนิดนี้มาใช้เป็นยาสมุนไพรช่วยบรรเทาอาการหอบหืด วัณโรค โรคลมชัก นิ่วในไต และในรัฐอัสสัมยังมีการนำมาใช้เพื่อรักษาบาดแผลและอาการฟกช้ำ ส่วนในประเทศเนปาลและอินเดียนั้น ยังนำดอกไม้ชนิดนี้มาใช้บำรุงผิวพรรณ
History
กล้วยไม้ช้างมีถิ่นกำเนิดอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อินโดจีน อินเดีย ศรีลังกา เนปาล ภูฏาน หมู่เกาะในทะเลจีนใต้ และหมู่เกาะอินเดียตะวันออก ตามธรรมชาติจะพบกล้วยไม้ช้างสายพันธุ์แท้เพียง 4 ชนิดเท่านั้น ได้แก่ กล้วยไม้ช้าง กล้วยไม้ไอยเรศหรือพวงมาลัย เอื้องเขาแกะ และกล้วยไม้ช้างฟิลิปปินส์ ซึ่งสามสายพันธุ์แรกพบได้ในประเทศไทย กล้วยไม้ช้างพันธุ์แท้แบ่งออกได้เป็น 3 ประเภทตามลักษณะสีสันบนตัวดอก ได้แก่ กล้วยไม้ช้างกระ ช้างแดง และช้างเผือก กล้วยไม้ช้างมีเอกลักษณ์พิเศษตรงกลิ่นหอมเฉพาะตัวที่หลายคนติดใจ ที่มาของชื่อกล้วยไม้ช้าง นอกจากจะมาจากขนาดของต้นและใบซึ่งใหญ่กว่ากล้วยไม้สกุลอื่นแล้ว ยังมาจากลักษณะของช่อดอกที่ยาวเป็นพวงเหมือนงวงช้าง รวมถึงมีดอกตูมที่แลดูคล้ายกับหัวช้าง โดยในช่อดอกหนึ่งพวงอาจมีความยาวของช่อดอกได้ถึง 40 เซนติเมตร และมีจำนวนดอกมากถึง 50 ดอก ในปัจจุบันมีการผสมจนเกิดกล้วยไม้ช้างสายพันธุ์ใหม่ ๆ ขึ้นมากมาย เกิดเป็นสีสันและลวดลายต่าง ๆ นับร้อยชนิด
Culture
กล้วยไม้ช้างไอยเรศ นับเป็นดอกไม้ประจำรัฐอรุณาจัลประเทศ (Arunachal Pradesh) และรัฐอัสสัม (Assam) ประเทศอินเดีย โดยมีชื่อเรียกว่า Kopouful (কপৌফুল) หญิงสาวชาวอัสสัมมักจะนำกล้วยไม้ไอยเรศมาทำเป็นเครื่องประดับศีรษะในการเต้นรำ Bihu ซึ่งเป็นการเต้นรำพื้นบ้านในช่วงเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิ และเพราะผู้คนในรัฐอัสสัมเชื่อกันว่ากล้วยไม้ช้างไอยเรศเป็นตัวแทนของความรัก ความอุดมสมบูรณ์ และความรื่นเริง จึงนำกล้วยไม้ไอยเรศมาใช้เป็นส่วนประกอบสำคัญในพิธีแต่งงานสไตล์พื้นถิ่นของรัฐอัสสัมกันอย่างแพร่หลาย นอกจากนั้น กล้วยไม้ชนิดนี้ยังเป็นดอกไม้ประจำจังหวัดอูวะ (Uva) ของประเทศศรีลังกาด้วย
Anecdote
กล้วยไม้เอื้องเขาแกะเผือกซึ่งมีดอกสีขาวตลอดทั้งช่อนั้น นับเป็นดอกไม้ที่หายากและมีราคาสูงมาก ส่วนกล้วยไม้ไอยเรศหรือพวงมาลัยนั้น อาจมีช่อพวงดอกที่ยาวได้สูงสุดประมาณ 2 เมตร และมีอีกชื่อว่า Foxtail Orchid ตามลักษณะยาวเป็นพวงคล้ายกับหางของหมาจิ้งจอก และหากคุณเป็นคนชอบไม้หอม กล้วยไม้ช้างคือกล้วยไม้ที่มีกลิ่นหอมแรงที่สุดในบรรดาสกุลเดียวกัน โดยอาจส่งกลิ่นหอมออกไปได้ไกลและดอกบานได้ยาวนานประมาณ 2 - 3 สัปดาห์ จนกระทั่ง 2 - 3 เดือน
