ไม่ต้องถามให้มากความก็รู้ว่า ‘ดอกบัว’ เป็นหนึ่งในสัญลักษณ์สำคัญของศาสนาพุทธ
ดอกบัวรับบทดอกไม้สำคัญมาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล การถวายดอกบัวให้ทั้งพระภิกษุสงฆ์และพระพุทธรูปถือเป็นปกติกิจที่ชาวพุทธปฏิบัติกันมายาวนาน และหากใครเดินตลาดดอกไม้จนชำนาญก็คงสังเกตเห็นพุ่มดอกบัวที่พับกลีบไว้อย่างงดงามวางขายอยู่ดาษดา เพื่ออำนวยความสะดวกให้เรานำไปถวายพระเป็นพุทธบูชา

    บ้างก็ว่าการพับดอกบัวจะทำให้ได้อานิสงส์ถึง 7 ประการ ซึ่งรวมถึงการมีโอกาสได้พบพระพุทธเจ้าและบรรลุธรรมโดยง่าย แต่อันที่จริงแล้ว ดอกบัวที่พับจนเห็นเกสรด้านในเป็นอุปลักษณ์ให้เข้าถึงพุทธธรรม องค์สัมมาสัมพุทธเจ้าเคยเปรียบมนุษย์เอาไว้ว่าเหมือนบัว 4 เหล่า การถวายดอกบัวที่พับแล้วจึงหมายถึง อุคคฏิตัญญู คือคนที่มีสติปัญญาฉลาดเฉลียว เมื่อฟังธรรมก็เข้าใจได้รวดเร็ว เหมือนบัวพ้นน้ำที่เมื่อต้องแสงก็พร้อมเบ่งบานทันที

    เรื่องราวดังกล่าวปรากฏอยู่ในพระไตรปิฎก ตอนที่ท้าวสหัมบดีพรหมเชิญพระพุทธเจ้าไปแสดงธรรมที่เคหสถานของตนเอง พระองค์ทรงตรัสว่ามนุษย์ก็เหมือนดอกบัวในน้ำ เกิดจากที่เดียวกัน ได้รับสารอาหารเหมือนกันแต่ใช่ว่าบัวทุกดอกจะโผล่พ้นน้ำขึ้นมาเบ่งบานรับแสงอาทิตย์ ดอกบัวยังมีนัยยะถึงความบริสุทธิ์แม้แต่น้ำค้างก็ยังไม่สามารถทำให้ดอกบัวเปียกได้ ดั่งคำโบราณที่พูดว่า น้ำย่อมไม่ค้างบนใบบัว เปรียบเสมือนพุทธองค์ที่ถึงแม้จะเกิดในวรรณะที่สุขสบาย แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้พระองค์แปดเปื้อนแม้แต่น้อย

    หากจะให้ถูกต้องตามหลักของคนโบราณ เราต้องถวายดอกบัวที่เบ่งบานเต็มที่ แต่ในกาลปัจจุบันที่กว่าบัวจากสระจะประเคนถึงมือพระ ก็อาจเหี่ยวเฉาไม่สละสลวยชื่นใจ การพับบัวจึงเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่แสดงถึงความแน่วแน่ในทางธรรม การพับดอกบัวที่ถูกต้องจึงต้องพับให้ถึงกลีบสุดท้าย พับให้ถึงใจเกสร อานิสงส์ที่แท้ของการพับดอกบัวจึงอาจไม่ใช่เรื่องรูปทรัพย์ แต่คือการทำให้ผู้ที่พับได้เจริญสติมีสมาธิจดจ่ออยู่กับสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

    ดอกบัวที่นิยมนำมาพับถวายพระคือดอกบัวหลวง เพราะมีสีที่สวยงามและรูปร่างคล้ายมือท่าพนม สามารถพับได้หลากหลายรูปแบบตามความถนัดและความชื่นชอบ ทั้งแบบดาวกระจาย แบบตรีมณี หรือแบบกลีบดอกพุดตาล เป็นต้น แต่ไม่ว่าจะพับออกมาในลักษณะใด ความงดงามก็คงอยู่ที่ใจอันบริสุทธิ์ของผู้ถวาย

    การจัดดอกบัวใส่แจกันถวายพระ นิยมจัด 5 ดอก แทนการบูชาพระพุทธเจ้าทั้ง 5 องค์ (ภัทรกัป) บ้างนิยมจัดให้ความสูงลดหลั่นกันลงมา บ้างก็นิยมจัดเป็นพุ่มดูสวยงามแบบร่วมสมัย โดยวิธีที่ทำให้ดอกบัวสามารถอยู่ได้นานคือควรลิดก้านออกบ้างเมื่อซื้อมาใหม่ๆ จากนั้นจุ่มในน้ำเย็นที่แกว่งสารส้มไว้เล็กน้อย หรือฉีดน้ำย้อนขึ้นไปที่ก้านจนถึงโคนดอก ก็จะช่วยสร้างความชุ่มชื่น ทำให้ดอกบัวคงความสวยได้นานวันขึ้น