ยี่โถ สวยแต่รูป จูบแล้วตาย?

    ‘ยี่โถ’ คือหนึ่งสายพันธุ์ดอกไม้บนโลกใบนี้ ที่มีสีสันสดใสเป็นรูปสมบัติ แถมยังมาพร้อมกลิ่นหอมระริน จึงไม่ต้องแปลกใจเลยว่าเหตุใดยี่โถจึงเป็นหนึ่งในสายพันธุ์ของไม้ดอกที่ได้รับความนิยมและมักมีผู้คนหามาไว้ในครอบครอง ตั้งแต่สมัยบ้านเรือนไทยยังสร้างด้วยไม้สีขรึมขลัง แวดล้อมไปด้วยพื้นที่สีเขียวขนาดกว้าง แต่งแต้มด้วยสีสันของไม้พุ่ม ไม้เลื้อย และไม้ยืนต้นนานา จนมาถึงยุคปัจจุบันกับบ้านปูนหลังเล็ก – ใหญ่ในสไตล์ตะวันตก ซึ่งอาจมีพื้นที่สวนขนาดย่อมลงมา แต่หลายคนก็ยังคงเลือกประดับประดาความสดชื่นให้บ้านตัวเองด้วยต้นยี่โถ เพราะนี่คือดอกไม้ที่ทนทาน อีกทั้งยังไม่ต้องการการประคบประหงมดูแล และด้วยความที่อยู่คู่เมืองเรามานาน หลายบ้านจึงเชื่อไปแล้วว่านี่คือดอกไม้ไทย

    แท้จริงแล้ว ยี่โถมีถิ่นกำเนิดในแถบเมดิเตอเรเนียน โปรตุเกส อิหร่าน และอินเดีย สันนิษฐานกันว่าฝ่าคลื่นลมและระยะทางไกลมายังบ้านเรา ด้วยฝีมือของพ่อค้าชาวจีนช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ในสมัยรัชกาลที่ 2 ถึง รัชกาลที่ 3 และเพราะเป็นไม้พุ่มใหญ่ซึ่งให้ดอกสวย แถมกลิ่นยังหอมสดชื่น ความนิยมของการปลูกต้นยี่โถในไทยจึงแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ดอกยี่โถมีทั้งสีขาว ขาวเจือชมพู ชมพูอ่อนจนถึงชมพูเข้มหรือแดง ซึ่งแย้มบานให้ชื่นชมกันตลอดทั้งปี อีกทั้งยังมีกลิ่นหอมแรงไม่ว่าจะใต้แสงแดดหรือแสงจันทร์ และยังสามารถนำมาใช้ต้มทำสีย้อมผ้าหรือกระดาษได้ ตามตำรายาโบราณยังคะเนว่าส่วนอื่นๆ ของต้นยี่โถมีฤทธิ์เป็นยาสมุนไพรหลายขนาน ผลและเมล็ดใช้ขับปัสสาวะ ดอกใช้แก้อาการอักเสบ ปวดศีรษะ ใบใช้เป็นยารักษาโรคหัวใจ ลดอาการบวม แก้ไข้มาลาเรีย ส่วนรากใช้บรรเทาอาการกลากเกลื้อน เปลือกและลำต้นใช้แก้โรคเรื้อนรวมถึงแผลพุพอง – – เมื่ออ่านมาถึงบรรทัดนี้ เริ่มสงสัยกันไหมว่าในเมื่อเต็มไปด้วยสารพัดคุณสมบัติอันทรงคุณค่า เหตุใดจึงไม่ใคร่มีคนนิยมนำยี่โถมาใช้ในด้านการรักษาโรคเท่าที่ควร? – – เหตุผลก็คือ เพราะทุกส่วนที่ว่ามานั้นแอบแฝงไปด้วยพิษร้ายที่พร้อมจะทำให้เราถึงฆาตได้

    Cardiac Glycosides คือกลุ่มสารพิษที่เป็นอาวุธลับแทรกซึมอยู่ภายใต้ความงดงามของต้นยี่โถ ในลำต้นและใบที่ว่ากันว่าเป็นยารักษาโรคหัวใจและโรคผิวหนังนั้นกลับเก็บซ่อนน้ำยางที่จะสร้างอาการระคายเคืองเป็นแผลพุพองเอาไว้ด้วย แต่นั่นเป็นแค่เพียงสาส์นแจ้งเตือนให้สิ่งมีชีวิตทั้งหลายรับรู้ถึงพิษภัยของยี่โถเท่านั้น เพราะหากเผลอเรอถึงขั้นกลืนน้ำยางเข้าไป เยื่อบุด้านในปากและกระเพาะอาหารจะเริ่มระคายเคือง ต่อด้วยอาการปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย มองเห็นผิดปกติ หูอื้อ เพ้อ ความดันตก ชีพจรต่ำ กล้ามเนื้อหัวใจไม่บีบตัว จนกระทั่งหัวใจหยุดเต้น และเสียชีวิตในที่สุด หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที – – ในต่างประเทศยังเคยเกิดกรณีมีคนหมดสติมาแล้ว เพียงเพราะนำก้านของต้นยี่โถมาใช้เสียบเนื้อสัตว์ย่างรับประทาน เมื่อข้ามไปยังส่วนรากซึ่งมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรก็ยังแฝงฤทธิ์ร้ายซึ่งทำให้แท้งลูกได้ หรือทำให้เกิดอาการหอบและเสียชีวิต และเพราะทุกส่วนเจือไปด้วยสรรพคุณดุจดั่งยาพิษไม่เว้นแม้กระทั่งดอกและใบ น้ำผึ้งที่ได้จากดอกยี่โถแสนหอมหวาน จึงเป็นพิษร้ายที่ซ่อนความเจ็บปวดเอาไว้ จนเกิดพล็อตนิยายที่นำใบและน้ำผึ้งยี่โถไปใช้ก่อเหตุฆาตกรรม – – ไม้งามต้นนี้จึงเปรียบเหมือนฆาตกรที่ซ่อนตัวได้อย่างมิดเม้น ภายใต้เปลือกสวยสะอางหอมยั่วยวนชวนให้ทั้งคนทั้งสัตว์ต่างหลงใหล และเดินเข้าหาความตายโดยไม่ระวังตัว

    แม้จะเต็มไปด้วยพิษร้ายตั้งแต่ยอดยันราก แต่บรรพบุรุษของเราในยุคโบราณก็ยังฉลาดพอที่จะนำความร้ายกาจของยี่โถมาใช้ประโยชน์ คนสมัยก่อนนิยมปลูกยี่โถไว้ในบริเวณใกล้กับยุ้งฉางเพื่อใช้ยางและพิษเป็นเกราะป้องกันหนูหรือแมลงที่จะเล็ดลอดเข้าไปทำลายข้าวเปลือก หรือใช้บางส่วนของต้นยี่โถอุดช่องโหว่หรือรอยรั่วของตัวอาคารหากสัตว์ใดเผลอเฉียดกรายเข้ามาแล้วกัดกินชิ้นส่วนของยี่โถเข้าไป คำตอบคือตายสถานเดียว – – ยี่โถจึงเป็นที่รู้จักในนามของไม้ไล่หนูด้วย เนื่องจากหากนำกิ่งยี่โถไปวางไว้บริเวณไหน ก็จะพบว่าหนูและแมลงน่ารำคาญต่างๆ จะไม่เฉียดกรายเข้ามาใกล้เลย แต่การใช้ประโยชน์ต่างๆ จากยี่โถต้องใช้ความระมัดระวัง เพราะหากเผลอพลาดไปสิ่งมีชีวิตที่จะหยุดหายใจ…อาจเป็นคุณ

    หากเปรียบยี่โถเป็นหญิงสาว เชื่อว่าความเย้ายวนที่ทั้งสวยทั้งหอมเยี่ยงนี้ คงเป็นเสน่ห์ดึงดูดที่ยากจะหาใครปฏิเสธได้แถมหญิงสาวคนนี้ยังอยู่ง่าย กินง่าย แข็งแกร่งจนไม่ต้องอาศัยการคุ้มครองดูแลเกินจำเป็น แวบแรกที่ได้เห็นแทบทุกคนก็ต้องพึงพอใจ หากคุณรู้จักวิธีการเทคแคร์เธอเป็นอย่างดี สาวน้อยคนนี้จะสร้างความสดชื่นสบายตาเพิ่มชีวิตชีวาให้คุณได้ แต่หากคุณเมินเฉยไม่ใส่ใจทำความรู้จักกับเธอแค่ผิวเผินเพียงผ่านๆ อย่างไร้ซึ่งความรู้เท่าทัน รูปอันตรึงตากับความหอมที่แสนสดชื่นรื่นรมย์เหล่านั้นอาจกลายเป็นกับดัก กว่าคุณจะรู้ตัวว่าติดกับ ก็ใกล้หยุดหายใจ ยี่โถจึงเป็นไม้งามที่เปรียบเสมือนดาบสองคมซึ่งคุณจะได้ทั้งดอมดม ชมความสวย พร้อมเก็บเกี่ยวผลประโยชน์ที่อำนวยให้ เพียงคุณเรียนรู้ที่จะทำความเข้าใจ รวมถึงเตรียมการรับมือให้ดี แล้วยี่โถจะเป็นพันธุ์ไม้ดอกอีกหนึ่งชนิดที่คุณอยากมีไว้เชยชม