Skip to content

Floral Inspiration Edutainment

RakDok (รักดอก)

แก้ว


“ไม้แก้วกลิ่นแก้วกราย หอมบ่วายวังเวงใจ ทุกข์ปลื้มลืมอาไลย ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียกหาฯ” - นิราศธารทองแดง โดย เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์

Meaning

สูงส่งดั่งดวงแก้ว
High up among the flowers
    ดอกแก้วนั้นนอกจากจะมีสีขาวครีมนวลตาและกลิ่นหอมเย็นแล้ว ยังเหมาะกับการปลูกในบ้านเนื่องจากเป็นไม้มงคล โดยในสมัยโบราณมักนิยมปลูกต้นแก้วไว้ประจำบ้าน เพราะคำว่าแก้วนั้นสื่อถึงของมีค่าหรือของที่ไว้ใช้บูชา ทั้งดอกแก้วยังเป็นดอกไม้ที่ใช้บูชาพระ สื่อถึงความใสสะอาด คนไทยโบราณจึงเชื่อว่าบ้านไหนปลูกต้นแก้ว จะทำให้ครอบครัวพบเจอแต่สิ่งดี ๆ ทำให้คนในครอบครัวมีจิตใจเบิกบานและบริสุทธิ์

หอมกลิ่นดอกแก้ว
Scent of the poets’ flower
คำบรรยายดอกแก้วปรากฏอยู่ในกาพย์เห่เรือและวรรณกรรมเรื่องนิราศทองแดง ซึ่งเป็นพระนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ (เจ้าฟ้ากุ้ง) ทั้งยังปรากฏอยู่ในกาพย์ห่อโคลงของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวอีกด้วย 

“กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย
นมตำเลียเรี่ยทางไป
หอมหวังวังเวงใจ
ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมเหลียว”
- นิราศธารทองแดง พระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้ง

“กลิ่นแก้วแก้วกลิ่นชัด พระพายพัดรำเพยกระพือ
นามแก้วดอกแก้วคือ แก้วเนตรพี่นี้ใช่ใคร
ดอกแก้วสีขาวผ่อง ไม่เหมือนน้องต้องติดใจ
ขาวเหลืองเรืองเรื่อใส ในแหล่งหล้าหาไหนทัน”
- กาพย์เห่เรือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

History

    ดอกแก้วมีถิ่นกำเนิดมาจากแถบเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และออสเตรเลีย สามารถพบได้ในประเทศไทย จีน เกาหลี ญี่ปุ่น อินเดีย และแถบอินโดจีน ในอินโดนีเซีย ต้นแก้วเป็นพืชที่นิยมปลูกกันอย่างแพร่หลาย เพราะในอดีตชาวชวามีความเชื่อว่าต้นแก้วเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่สามารถปัดเป่าโชคร้ายได้ จึงนำมาใช้ขับไล่แม่มด ปีศาจ และวิญญาณร้าย นอกจากนี้แล้ว ต้นแก้วยังเป็นสัญลักษณ์ของสติปัญญา ซึ่งมาจากตำนานชวาเกี่ยวกับกับสุลต่านแห่งยอกยาการ์ต้า ผู้มักจะทำสมาธิที่ต้นแก้วก่อนจะเข้าประชุมเพื่อหารือเรื่องราวของบ้านเมือง ดอกแก้วยังนิยมใช้ทั้งสำหรับงานแต่งงานและงานศพ ในพิธีแต่งงาน กลิ่นหอมหวานของดอกแก้ว สื่อถึงคำอวยพรให้ชีวิตของคู่บ่าวสาวมีแต่ความสุขสมหวังเหมือนกลิ่นหอมของดอกแก้ว และในขณะเดียวกัน ใบแก้วยังถูกใช้โรยลงพื้นก่อนนำศพไปฝัง เพื่อเป็นการดับกลิ่นอีกด้วย

Culture

    หากอิงตามความเชื่อโบราณ ควรปลูกต้นแก้วไว้ทางทิศตะวันออก และควรปลูกในวันพุธ ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นวันที่เหมาะกับการปลูกไม้ดอกที่ให้ประโยชน์หรือเป็นสิริมงคล นอกจากนี้ ไม้ของต้นแก้วยังสามารถนำมาทำเป็นของตกแต่งได้ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องเรือน หรือแม้แต่เครื่องดนตรีอย่างซออู้และซอด้วง เนื่องจากมีลายไม้ที่สวยงาม และเพราะมีกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ จึงมักนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหยอีกด้วย

Anecdote

    ต้นแก้วเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงกลาง เมื่อโตเต็มที่จะมีความสูง 5 - 10 เมตร ลักษณะเป็นพุ่มทึบ ลำต้นและเปลือกมีสีขาวเทา มีใบออกเป็นช่อลักษณะขนนกปลายคี่เรียงสลับกัน โดยช่อหนึ่งจะประกอบด้วยใบย่อยซึ่งมีสีเขียวเข้มเป็นมันเงา ทรงรีปลายแหลม ออกดอกเป็นช่อสั้นตรงปลายกิ่งหรือยอดช่อ โดยแต่ละช่อจะออกดอกสีขาว 5 กลีบ ประมาณ 5 - 10 ดอก เมื่อบานเต็มที่จะมีขนาดประมาณ 2 - 3 เซนติเมตร ส่วนผลเป็นรูปไข่สีส้ม มีต่อมน้ำมันชัดเจน

Basic Facts

Scientific Name: Murraya paniculata
Family: Rutaceae
Colors: ขาว
Seasons: ออกดอกตลอดปี พบได้มากในช่วงฤดูฝน
Length of time to grow: การปลูกต้นแก้วสามารถทำได้สองวิธี หนึ่งคือปลูกในแปลงเพื่อประดับบริเวณบ้านและสวน โดยนิยมปลูกไว้แนวรั้ว การปลูกในดินทำให้สามารถปลูกเป็นแถวหรือตัดแต่งบังคับทรงพุ่มได้ตามใจผู้ปลูก หรือหากปลูกในกระถางก็ทำได้เช่นกัน โดยสามารถขยายพันธุ์โดยการตอนกิ่งหรือเพาะเมล็ด

Reference