ดาวเรือง
“Her eyes, like marigolds, had sheath'd their light; And, canopied in darkness, sweetly lay, Till they might open to adorn the day. ดวงตาของเธอราวกับดอกดาวเรืองที่ห่อหุ้มด้วยแสงเรืองรอง แจ่มชัดท่ามกลางความมืดมิด ขยับพริ้มอย่างอ่อนหวาน จวบจนเผยอขึ้นอีกครา เพื่อประดับประดาทิวากาล - William Shakespeare
Meaning
Get too close to the sun, you are going to burn
ใกล้แสงสุริยัน ร่างนั้นก็สลายกลายเป็นเถ้า
ในบรรดาดวงดาวที่เรืองรองอยู่บนฟากฟ้าจะมีใครกล้ายกตนว่ามีแสงแรงกล้าไปกว่าดวงอาทิตย์ จึงไม่น่าแปลกใจที่ดอกดาวเรืองซึ่งมีสีสันเหลืองส้มสดสวยคล้ายดาวฤกษ์ดวงนั้นจะได้อีกหนึ่งฉายาว่า ‘herb of the sun’ หรือ ‘พืชแห่งดวงอาทิตย์’ ในภาษาดอกไม้ดอกดาวเรืองสามารถแทนความหมายได้ทั้งแง่บวก และแง่ลบ ในยุควิคตอเรียนดาวเรืองคือสัญลักษณ์ของความสิ้นหวัง หรือความโศกเศร้าอันเกิดจากความรัก แตกต่างจากในยุคสมัยใหม่ที่นิยามความหมายให้ดาวเรืองเป็นตัวแทนของความสำเร็จ ความสนุกสนาน และความคิดสร้างสรรค์ อีกทางหนึ่งดอกดาวเรืองยังซ่อนความหมายโดยนัยถึงแรงปรารถนาในความมั่งคั่ง ไปจนถึงจิตใจที่โหดร้ายเย็นชาจากความริษยา เหมือนกับแสงตะวันที่ทางหนึ่งก็ให้ความอบอุ่นเมื่ออยู่ในระยะห่างที่พอดี แต่ก็พร้อมจะแผดเผาผู้คนให้กลายเป็นเถ้าหากเข้าใกล้จนเกินไป
ดอกไม้หมายเลข ๙
มีบันทึกกล่าวไว้ว่าในปี พ.ศ. 2510 พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 ทรงนำเมล็ดพันธุ์ดอกดาวเรืองจากประเทศเนเธอร์แลนด์กลับมา และโปรดฯ ให้มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ทดลองปลูกเพื่อแจกจ่ายให้กับประชาชน หลังจากนั้นดอกดาวเรืองจึงกลายมาเป็นหนึ่งในพืชเศรษฐกิจที่ปลูกกันมากในภาคกลาง เหนือ และอีสาน จนถึงกับมีชื่อภาษาเหนือว่า คำปู้จู้ หรือคำปู้จู้หลวง หลังจากนั้นดอกดาวเรืองจึงกลายเป็นดอกไม้ประจำรัชกาลเพราะมีสีเหลืองอร่าม สีเดียวกับวันพระราชสมภพ
History
ดอกดาวเรืองหรือ Marigold จริงๆ แล้วแบ่งออกเป็นสองสกุลคือ Calendula และ Tagetes ซึ่งเจ้าดาวเรืองดอกกลมหนาอันชาวไทยนิยมนำมาร้อยมาลัยบูชาพระคือดาวเรืองอย่างหลัง ดาวเรืองชนิดแรกจัดอยู่ในวงศ์เดียวกับดอกเดซี่ ขณะที่เจ้า Tagetes นั้นมีความใกล้ชิดกับวงศ์ของดอกทานตะวันมากกว่า ดาวเรือง Tagetes มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเม็กซิโก ทว่าก็มีบางสายพันธุ์ที่พบได้ในพื้นที่อื่นๆ ทั่วโลก ชื่อสกุล Tagetes มากจากคำว่า Tages ซึ่งเป็นชื่อของผู้ที่เชื่อกันว่านำอารยธรรมอีทรัสคัน (Etruscan) มาเผยแพร่แก่มนุษย์ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ ส่วนคำว่า Marigold มีที่มาจาก Mary's gold ซึ่งเกี่ยวพันกับเรื่องราวของพระแม่มารีในศาสนาคริสต์ บางครั้งเพื่อบ่งชี้ให้รู้ว่ากำลังหมายถึงสกุล Tagetes อาจใช้ว่า African marigold ในการระบุก็ได้เช่นกัน
Culture
ในกลุ่มประเทศละตินอเมริกาดอกดาวเรืองหลายสายพันธุ์มีบทบาทสำคัญต่อวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นมาตั้งแต่อดีต ไม่ว่าจะในฐานะเครื่องเทศ ไปจนถึงสมุนไพรรักษาโรค ทั้งในชิลี โบลิเวีย เอกวาดอร์ ไปจนถึงเปรู แต่ที่มีความสำคัญในแง่วัฒนธรรมจริง ๆ ก็เห็นจะเป็นประเทศเม็กซิโก ในเทศกาลวันแห่งความตาย (Día de Muertos) ที่จัดขึ้นทุกปีเพื่อเปิดโอกาสให้ครอบครัว เพื่อน หรือคนรักได้มารวมตัวกันรำลึกถึงคนสำคัญผู้จากไป โดยเชื่อว่าเป็นวันที่วิญญาณคนตายจะเดินทางกลับมาเยี่ยมบ้าน นอกจากอาหาร เครื่องดื่ม และน้ำตาลปั้นรูปทรงหัวกะโหลกแล้ว ดอกดาวเรืองยังเป็นสัญลักษณ์สำคัญที่ชาวเม็กซิกันใช้ในการระลึกถึงผู้วายชนม์ ตลอดจนใช้โปรยเพื่อนำทางวิญญาณจากสุสานกลับมายังบ้าน
ขณะที่ฝั่งเอเชียเองดอกดาวเรืองก็มีบทบาทเป็นอย่างมากโดยเฉพาะในแง่ที่เกี่ยวพันกับศาสนา คนอินเดียเชื่อว่าดอกดาวเรืองเป็นดอกไม้แห่งจิตวิญญาณ พวกเขาใช้มันในพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งมงคล และอวมงคล โดยเฉพาะในความเชื่อของชาวฮินดูที่ใช้ดอกดาวเรืองบูชาพระลักษมี และพระพิฆเนศ เพื่อขอพรให้ชีวิตรุ่งเรือง รุ่มรวยด้วยโชคลาภ อุดมด้วยความมั่งคั่ง
ในประเทศไทยดอกดาวเรืองจัดเป็นดอกไม้มงคลที่คนนิยมปลูกไว้ในบ้าน เพราะสีเหลืองเรืองรองที่เชื่อกันว่าจะนำมาซึ่งเงินทอง รวมถึงชื่ออันเป็นสิริมงคลที่มีคุณส่งเสริมด้านความเจริญรุ่งเรือง ก้าวหน้าในหน้าที่การงาน ทั้งยังเป็นดอกไม้ที่นิยมนำมาร้อยมาลัยถวายพระ ตลอดจนใช้ประดับตกแต่งในเทศกาลสำคัญต่าง ๆ อาทิ งานลอยกระทง หรืองานแห่เทียนพรรษา เป็นต้น
Anecdote
การมอบดอกดาวเรืองเพื่อแสดงความยินดีในวาระมงคลต่าง ๆ อาทิ งานแต่งงาน การสำเร็จการศึกษา หรือการเลื่อนยศตำแหน่งในญี่ปุ่นนั้นถือว่าเสียมารยาทมาก เพราะดอกดาวเรืองมีสีสันที่จัดจ้านเกินไป ทั้งยังมีความหมายแฝงถึงความอิจฉาริษยา การส่งดอกดาวเรืองเป็นของขวัญจึงเปรียบเสมือนการแสดงความไม่พอใจต่อเรื่องดี ๆ ที่เกิดขึ้นกับผู้รับ
Basic Facts
Reference
https://www.flowermeaning.com/marigold-flower-meaning
http://conniegoestoindia.blogspot.com/2015/02/about-india-marigolds.html
https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/flowers/marigold/marigold-vs-calendula.htm
https://www.auntyflo.com/flower-dictionary/marigold
https://www.britannica.com/topic/Etruscan
https://www.mexperience.com/day-of-the-dead-in-mexico
https://www.palangkaset.com/ไม้ดอกไม้ประดับ/การปลูกดอกดาวเรือง-1
https://www.edtguide.com/lifestyle/460527/ดอกไม้ประจำรัชกาลที่9
