เราเริ่มให้ดอกไม้กันดอกไหน และให้ไปทำไมกัน
เคยสงสัยมั้ยว่า ในเมื่อโลกเรามีสรรพสิ่งสวยงามนานา เหตุใดดอกไม้จึงแทบจะเป็นสิ่งเดียวที่ถูกหยิบยกมาเป็นสัญลักษณ์สากลที่คนทั้งโลกมอบให้แก่กัน ไม่ว่าจะในวาระแห่งความสุข เศร้า คิดถึง ขอโทษ แสดงความยินดี หรือเมื่อเรามีความรักให้ใครซักคน
ในยุคโบราณ มนุษย์นำความงามของดอกไม้มาใช้ประโยชน์ในด้านความเชื่อเป็นส่วนใหญ่ ชาวอียิปต์ กรีก และโรมัน เป็นชนชาติแรกๆ ที่นำดอกไม้มาใช้บวงสรวงบูชาเทพเจ้า โดยเริ่มจากใช้ไม้ดอกที่อยู่ในตำนานของตนเป็นหลัก จากนั้นจึงใช้ประดับตกแต่งซึ่งมุ่งเน้นความสวยงาม
จนในช่วงยุคกลาง (ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 5 – 15) ชาวอังกฤษและฝรั่งเศสที่เดินทางเข้าไปยังตุรกีจึงได้ทำความรู้จักกับรหัสลับจากดอกไม้ ซึ่งหญิงสาวตุรกีคิดค้นขึ้นมาเพื่อใช้ติดต่อสื่อสารข้อความส่วนตัวในฮาเร็มที่ไม่อยากให้บรรดายามล่วงรู้ ชาวตุรกีจึงเป็นชนชาติแรกในโลกที่เริ่มนิยามความหมายของดอกไม้แต่ละดอกขึ้นมา ก่อนที่บรรดาชาติยุโรปจะนำความน่าพิศวงเหล่านั้นติดตัวกลับไปยังภูมิลำเนา ธรรมเนียมการส่งความนัยผ่านดอกไม้จึงค่อยๆ แพร่กระจายต่อไปในเกือบทุกมุมโลก หากแต่ละท้องถิ่นก็ปรับเปลี่ยนบริบทให้เข้ากับความเชื่อและวัฒนธรรมของตน จนทำให้เกิดความหมายและรายละเอียดซึ่งแตกต่างกันไป
The Flower Seller, Avenue de L’Opera, Paris by Louis Marie de Schryver, 1891
การสื่อสารข้อความผ่านดอกไม้เริ่มจริงจังและได้รับความนิยมมากขึ้นในยุควิคตอเรียนของอังกฤษ ผู้คนส่วนใหญ่ถือว่าการแสดงความคิดเห็นหรือพรีเซ้นท์อารมณ์อย่างโจ่งแจ้งนั้นเป็นมารยาททางสังคมซึ่งค่อนข้างหยาบคาย ดอกไม้จึงถูกนำมาใช้เพื่อสื่อแทนคำพูดและความรู้สึกระหว่างกัน จนได้รับความนิยมถึงขั้นมีการจัดทำหนังสือคู่มือความหมายดอกไม้ออกมานับร้อยเล่ม เพื่อใช้ถอดรหัสข้อความซึ่งแฝงมากับดอกไม้
ในยุคนั้น ดอกไม้ทุกดอกล้วนมีข้อความประจำตัว กุหลาบป่าสื่อความหมายว่า “ฉันมีทั้งความสุขและความเศร้าในเวลาเดียวกัน” ส่วนเดซี่หมายถึง “ฉันรักคุณอย่างจริงใจ” ในขณะที่คาร์เนชั่นสีแดงสื่อความนัยว่า “คุณทำให้ฉันเจ็บปวด” ดอกไฮเดรนเยีย แฝงมาด้วยความหมายตัดพ้อว่า “คุณช่างใจร้าย” ฯลฯ ในหนึ่งช่ออาจใช้ดอกไม้หลายชนิดในการสื่อสาร คล้ายเรียงร้อยถ้อยคำออกมาเป็นประโยคแทนใจ หากความหมายแฝงทั้งหมดไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่เฉพาะในดอกไม้เท่านั้น แต่นัยสำคัญยังรวมไปถึงทิศทางของช่อดอกไม้ และมือข้างที่ใช้รับหรือส่งก็สามารถแฝงข้อความให้รับรู้ได้เช่นกัน หากช่อกุหลาบแดงตามปกติหมายถึงความรักที่มีให้ แต่ทันทีที่คุณได้รับพวกมันแบบกลับหัว ความหมายที่แฝงมาก็อาจเปลี่ยนเป็นว่า “ฉันโกรธเกลียดคุณ”
The Lower Market, Paris by Victor Gabriel Gilbert, 1881
เรื่องราวการส่งรหัสลับผ่านไม้ดอกเหล่านี้ มักจะเกิดขึ้นเฉพาะในหมู่ชนชั้นสูงผู้มีอันจะกินเท่านั้น เนื่องจากการจะมีดอกไม้เอาไว้เชยชมได้ตลอดทั้งปีในเมืองที่อากาศหนาวเหน็บจับใจ มีความจำเป็นที่จะต้องสร้างเรือนกระจกซึ่งต้องปรับสภาพแวดล้อมและอุณหภูมิด้านในให้เหมาะสมแก่การปลูกไม้ดอกเหล่านั้น โดยนิยมใช้ความร้อนจากการเผาผลาญถ่านหินเพื่อควบคุมให้อุณหภูมิด้านในให้อุ่นสบาย อีกทั้งยังต้องใช้แรงงานคนในการดูแลรักษา ความฟุ่มเฟือยในการใช้ดอกไม้สื่อความหมายต่อกันดั่งรหัสลับเช่นนี้ เป็นธรรมเนียมที่บรรดาผู้มั่งคั่งใช้กันมาจนกระทั่งถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 ซึ่งภาวะสงครามทำให้เกิดการแผ้วถางทำลายพื้นที่ปลูกดอกไม้ เพื่อนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์อื่น และแน่นอนว่าเมื่อสงครามคืบคลานเข้ามา สภาวะทางเศรษฐกิจที่เคยเฟื่องฟูฟู่ฟ่าก็ถดถอยลงไป ยุคของการให้ความสำคัญกับสิ่งฟุ่มเฟือยอย่างดอกไม้เพื่อโอ้อวดความร่ำรวยจึงค่อยๆ เดินทางมาถึงช่วงสร่างซา
ในปัจจุบัน การส่งดอกไม้ให้แก่กันในวาระต่างๆ ก็ยังเป็นหนทางที่ผู้คนส่วนใหญ่เลือกใช้ และดอกไม้หลายชนิดก็ยังคงมีความหมายประจำตัวแฝงอยู่ หากความเข้มข้นในข้อความที่ต้องการจะสื่อสารนั้นไม่อาจเทียบเคียงกับยุคอดีตได้ ผู้คนในสมัยนี้มักใช้ดอกไม้เป็นสื่อแทนอารมณ์และมารยาททางสังคมเสียเป็นส่วนใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นความรัก ความห่วงใย การขอโทษหรือขอบคุณ และเหตุผลที่ใครต่อใครยังคงชอบส่งดอกไม้ให้แก่กัน ส่วนหนึ่งคงเป็นเพราะสีสันสดสวยซึ่งจะช่วยสร้างชีวิตชีวาและความสดชื่นให้แก่ผู้รับ ดอกไม้จึงเป็นรูปธรรมของความสุขซึ่งผู้ให้มอบแก่ผู้ได้รับ ความงามของพวกมันยังช่วยเสริมพลังบวกและสร้างแรงบันดาลใจ รวมถึงยังสะดวกง่ายดายในการหยิบจับหรือซื้อหา เพราะไม่ว่าคุณจะเป็นใคร ยากดีมีจนแค่ไหน ดอกไม้คือสิ่งใกล้ตัวที่หาได้ตลอดเวลา
The Young Flower Seller by Victor Gabriel Gilbert 1847-1933 Frankrijk
แต่แท้จริงแล้ว คุณค่าของพวกมันอาจไม่ได้สำคัญที่ความหมาย ไม่ได้อยู่ที่ความหรูหราหรือการเป็นดอกไม้หายากราคาสูงล้ำ รวมถึงไม่ได้ขึ้นอยู่กับปริมาณที่รับมา ดอกหญ้าหนึ่งดอกอาจมีความหมายกับคนบางคนมากกว่าดอกไม้นำเข้าช่อใหญ่ อยู่ที่คุณได้รับมันมาจากใครต่างหาก หรือไม่จริง?
อ้างอิงข้อมูลจาก
https://www.atlasobscura.com
https://gardenkarma.co.uk
https://www.abcflora.com
https://www.manicbotanic.com.au
https://www.theclassroom.com
https://www.bloomaker.com
Sudsaijai
