ดมกลิ่นหอมของดอกไม้ในบทเพลง

    เสียงคอร์ดเปียโนที่ไล่ระดับอารมณ์จากเครื่องเล่นแผ่นเสียงเครื่องเก่ายังคงน่าอัศจรรย์ยามทำงานสอดคล้องกับเนื้อเสียงทุ้มพร่าเหมือนทุกที น่าเสียดายที่แม้ว่าโลกใบนี้จะมีบทเพลงนับแสนนับล้านถ่ายทอดออกมาหมื่นพันภาษา แต่เธอก็ยังคงมีแค่หนึ่งท่วงทำนองเฉพาะที่สะกิดให้ความทรงจำในวันที่สุขที่สุด เศร้าที่สุด เดียวดายที่สุด หรือแตกสลายที่สุดไหลบ่าอย่างหักห้ามไม่ได้ เพราะเพลงบางเพลงซุกซ่อนความหมายที่มีเพียงบางคนเท่านั้นเข้าใจ เหมือนเช่นดอกไม้บางดอกในระหว่างบรรทัดที่เขาเลือกจะหยิบยื่นให้เฉพาะกับเธอเท่านั้น

Sugar Magnolia by Grateful Dead (1970)

“She’s a summer love in the spring, fall and winter 
She can make happy any man alive”
เธอคือความรักฤดูร้อน ยามใบไม้ผลิ ร่วง จนยามหนาว
เธอทำให้ชายใดก็ตามเปี่ยมสุขได้

    หากมีหญิงสาวสักคนที่สามารถเป็นความรักฤดูร้อน ที่เบ่งบานแม้ในยามใบไม้ผลิ ใบไม้ร่วง จนถึงยามสิ้นฤดูหนาว เป็นคนที่สามารถทำให้ผู้ชายทุกคนรู้สึกมีความสุขได้ ก็คงไม่น่าแปลกใจถ้าใครบางคนจะหยิบยื่นแมกโนเลียแสนหวานให้เธอในท่วงทำนองระหว่างบรรทัด

    ว่ากันว่า Sugar Magnolia เป็นเพลงรักที่ Bob Weir หนึ่งในสมาชิกวงร็อครุ่นใหญ่อย่าง Grateful Dead เขียนขึ้นร่วมกับ Robert Hunter เพื่อนร่วมวง เล่าถึง Frankie Weir แฟนสาวที่อยู่ด้วยกันเป็นเวลาหลายปี ตัวเพลงปล่อยออกมาสู่สายตาแฟนๆ ครั้งแรกในปี 1970 ภายใต้อัลบั้ม American Beauty ก่อนจะฮิตแบบฉุดไม่อยู่กลายเป็นอีกหนึ่งเพลงที่ทางวงนำมาเล่นสดมากที่สุด

    Sugar Magnolia เล่าถึงหญิงสาวคนหนึ่งที่สดใสรื่นเริง ในวันที่ดอกแมกโนเลียเบ่งบาน ดวงตะวันเคลื่อนขึ้นในยามเช้า เธอคือ ‘ฝันกลางวัน’ ที่เขาปรารถนาจะจับจูงออกมาสู่แสงจัดจ้า ในความหมายของดอกไม้ แมกโนเลียคือตัวแทนของเพศหญิง แฝงนัยถึงความงาม ความอ่อนหวาน สูงส่ง และบริสุทธิ์ มักเป็นดอกไม้ที่ผู้ชายหยิบยื่นให้คนในดวงใจแทนความหมาย “คุณคู่ควรกับดอกแมกโนเลียที่งดงาม” 

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: แมกโนเลียถูกนำไปใช้เป็นสัญลักษณ์ในเชิงวรรณกรรมมากมายทั้งในรูปแบบของบทกวี ดนตรี หรืองานศิลปะ โดยเฉพาะหนึ่งในภาพยนตร์ทรงคุณค่า Magnolia (1999) ที่ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ และคว้ารางวัลหมีทองคำภาพยนตร์ยอดเยี่ยมจากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติเบอร์ลินมาได้ นอกจากนี้แมกโนเลียยังเป็นดอกไม้ประจำชาติเกาหลีเหนืออีกด้วย

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=XKx3W-1XVM4

Morning Glory by Oasis

“What’s the story morning glory?”
มอร์นิงกลอรีเจ้ามีเรื่องราวเป็นมาเช่นไร?

    นี่คือหนึ่งในท่อนฮิตจากเพลง Morning Glory เพลงที่ใครๆ ก็รู้จัก จากวงร็อคระดับตำนานที่ใครๆ ก็รู้จักอย่าง Oasis เพลงนี้เป็นส่วนหนึ่งของอัลบั้มที่ 2 (What’s the Story) Morning Glory? ในปี 1995 ซึ่งเป็นอัลบั้มที่รวมเอาเพลงฮิตอย่าง Wonderwall, Don’t Look Back in Anger และ Champagne Supernova ไว้ด้วยกัน

    เนื้อเพลงของ Morning Glory สื่อนัยถึงการบอกผู้ฟังว่าได้เวลาตื่นขึ้นจากยาเสพติดแล้ว ในยุคที่ผู้คนลุ่มหลงไปกับฤทธิ์ของโคเคนจนเหมือนตกอยู่ในภาพมายา ท่อน “All your dreams are made when you’re chained to the mirror and the razor blade” (ห้วงฝันของคุณเริ่มต้นเมื่อคุณผูกติดเข้ากับกระจกและใบมีด) อธิบายความหมายของเพลงได้อย่างชัดแจ้ง เพราะมีดและกระจกคืออุปกรณ์สำคัญสำหรับตัดโคเคน 

    ดอกมอร์นิงกลอรีหมายความถึงรักที่ไม่สมหวัง การจากลา หรือการดับสูญ ตัวดอกยังมีลักษณะพิเศษคือบานตอนเช้าก่อนจะหุบเมื่อเย็นลง ความหมายของเพลงนี้จึงเป็นเหมือนดอกไม้ที่กำลังหยิบยื่นให้กับคนที่ยังหลงในวังวนว่า ตื่นเสีย รีบตื่นเร็วเข้า รีบตื่นก่อนที่จะไม่มีโอกาสให้ตื่นขึ้นมาเบ่งบานรับแสงตะวันยามเช้าอีกแล้ว 

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: ด้วยความที่ดอกมอร์นิงกลอรีจะบานและหุบหรือเหี่ยวแห้งไปในหนึ่งวัน ตามค่านิยมของจีนมันจึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของ ‘หนึ่งวัน’ หรือเลขหนึ่ง เพราะฉะนั้นเวลาที่คนจะฉลองวันครบรอบแต่งงาน 11 ปีจึงมักใช้ดอกมอร์นิงกลอรีเป็นตัวแทน

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=gr7MSSPNH9o

Lotus Flower by Radio Head (2011)

“Slowly we unfurl ss lotus flowers”
แล้วเราก็เบ่งบาน…ดังเช่นดอกบัว

       มีหลายความคิดเห็นที่บ่งบอกว่าเพลง Lotus Flower ของวงอัลเทอร์เนทีฟร็อคสัญชาติอังกฤษอย่าง Radio Head นั้นแฝงแนวความคิดแบบ ‘พุทธ’ อยู่ในเนื้อเพลง ไม่ว่าจะเป็นการหยิบยกเอาดอกบัวซึ่งเป็นดอกไม้สำคัญที่สะท้อนถึงความเป็น ‘เอเชีย’ ทั้งยังเกี่ยวพันกับศาสนาพุทธมาแต่โบราณมาเป็นตัวเล่าเรื่อง

    หรือจะเป็นในส่วนของเนื้อเพลงเองที่เล่าถึงการปลดปล่อยให้คนในดวงใจกลายเป็นอิสระ แน่ล่ะ ชายหนุ่มในบทเพลงยังคงมีความรู้สึกที่หลงเหลือให้เธออย่างลึกซึ้ง ทว่าเมื่อ “There’s an empty space inside my heart where the weeds take root” หัวใจดวงนั้นว่างเปล่าจนวัชพืชหย่อนหยั่งรากเสียแล้ว สิ่งที่เขาทำได้คือการลบเลือนตัวเองออกจากชีวิตเธอ ปล่อยให้เธอได้ทำในสิ่งที่เธอต้องการ ให้เธอได้ฟังเสียงของหัวใจ ได้มีอิสระที่จะคิด ที่จะตัดสินใจ แม้จะหมายความถึงการที่ไม่มีเธอในชีวิตอีกแล้วก็ตาม

    เพราะดอกบัวยังเป็นตัวแทนของความบริสุทธิ์ การปล่อยมือจากคนรักที่ไม่ได้รักกันอีกแล้วให้เดินจากไปแบบอิสระจึงเป็นความรักอันบริสุทธิ์อย่างแท้จริง เมื่อไหร่ที่เราเข้าใจว่าความรักไม่ใช่การยึดไว้กับตัว เมื่อนั้นดอกบัวในใจก็เบ่งบานอย่างแท้จริง

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: มีเรื่องราวในตำนานกรีกที่กล่าวถึงคนกลุ่มหนึ่งเรียกว่า ‘ชาวกินบัว’ กล่าวว่าใครก็ตามเมื่อหลงเข้ามาในดินแดนนี้แล้ว หากได้กินบัวที่แตกหน่อออกดอกออกผลในดินแดนนี้เข้าไปจะหลงลืมทุกสิ่งอย่าง จะใช้ทั้งชีวิตอาศัยอยู่ที่ดินแดนนี้เพื่อกินดอกบัวตลอดไป

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=cfOa1a8hYP8

La Vie en rose by Édith Piaf (1947)

“When you kiss me heaven sighs 
And tho I close my eyes 
I see la vie en rose”
เมื่อคุณจุมพิตฉันสวรรค์ก็อยู่ตรงหน้า 
ยามฉันหลับตาจึงมองเห็นโลกเป็นสีชมพู
(ท่อนภาษาอังกฤษจากเวอร์ชั่นของ Louis Armstrong)

    เพราะกุหลาบคือตัวแทนแห่งความรักที่เป็นสากลโดยแทบไม่ต้องตีความ จึงไม่น่าแปลกใจหากจะมีบทเพลงมากมายที่ใช้ไม้ดอกกลีบบางนี้เป็นตัวแทน ทว่าสำหรับเพลงที่คลาสสิคที่สุด อ่อนหวานที่สุด และสัมผัสหัวใจของผู้คนมานานเกือบหนึ่งศตวรรษ คงจะไม่มีเพลงไหนที่ทำได้อย่าง La vie en rose เพลงภาษาฝรั่งเศสของ Édith Piaf ที่ได้รับความนิยมอย่างล้นหลามในสหรัฐอเมริกาจนมีฉบับแปลเป็นภาษาอังกฤษออกมาหลายสิบเวอร์ชั่น  

    La vie en rose ถูกแปลความหมายออกมาในหลากหลายชื่อ ไม่ว่าจะเป็น ‘ชีวิตสีชมพู’ ‘ชีวิตในเฉดกุหลาบ’ และอื่นๆ แต่คำที่อธิบายความหมายได้อย่างตรงตัวที่สุดก็คือ ‘ชีวิตที่มองผ่านเลนส์ชีชมพูกุหลาบ’ หรือก็คือการมองโลกเป็นสีชมพูเมื่อมีความรักนั่นเอง

    กุหลาบเป็นตัวแทนของความรัก กุหลาบต่างสีก็แทนความรักในหลายรูปแบบ “When you kiss me heaven sighs and tho I close my eyes I see la vie en rose” เมื่อคุณจุมพิตฉันสวรรค์ก็อยู่ตรงหน้า ยามฉันหลับตาจึงมองเห็นโลกเป็นสีชมพู แม้การตีความความรักอย่างโรแมนติกสุดโต่งอาจจะฟังดูเพ้อฝันอยู่สักหน่อย แต่ใครจะปฏิเสธได้ว่าไม่อยากให้นิยายความรักของตัวเองจบลงแบบแฮปปี้เอนดิ้งบ้างเล่า “Give your heart and soul to me and life will always be la vie en rose” มอบหัวใจและวิญญาณให้กับฉัน แล้วชีวิตรักเราจะงดงามดังวิมานกุหลาบสีชมพู

เรื่องเล่านอกบทเพลง: sub rosa (under the rose) คือสำนวนที่มีความหมายถึง ‘Top Secret’ หรือความลับสำคัญ มีที่มาจากการที่เมื่อก่อนผู้คนนิยมพูดคุยความลับ หรือหารือเรื่องสำคัญกันในห้องอาหาร ซึ่งสถานที่เหล่านั้นมักจะประดับประดากระจกสีลายกุหลาบบนเพดาน หรือแขวนดอกกุหลาบไว้ ‘under the rose’ จึงสื่อว่าสิ่งใดที่คุยกันในห้องนี้ก็ให้เก็บไว้แค่ภายในห้องนี้เท่านั้น

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=8IJzYAda1wA
https://www.youtube.com/watch?v=kFzViYkZAz4

Dandelion by The Rolling Stones (1967)

“Dandelion don’t tell no lies 
Dandelion will make you wise 
Tell me if she laughs or cries 
Blow away dandelion”
แดนดิไลออนไม่พูดปด
แดนดิไลออนบันดาลให้รู้แจ้ง
บอกฉันเถิดว่าเธอหัวเราะหรือร่ำไห้
เป่าแดนดิไลออนให้ลอยไป

    แม้จะเป็นเพียงเพลงในหน้า B ที่ The Rolling Stones วงร็อคชื่อดังก้องโลกไม่เคยหยิบยกมาร้องสดบนคอนเสิร์ตไหน ทว่าก็ยังมีหลายคนที่ยกให้ Dandelion เป็นหนึ่งในเพลงน้ำดีฟังสบาย ด้วยเนื้อหาที่เล่าถึงแดนดิไลออน เจ้าดอกไม้ก้อนกลมที่เพียงเป่าเบาๆ ก็พัดพาเอาปุยเมล็ดสีขาวบางเบาล่องลอยหายไปในอากาศ 

    ในภาษาดอกไม้แดนดิไลออนหมายถึงการเยียวยาหัวใจจากความเจ็บปวด การก้ามผ่านความยากลำบาก บางความเชื่อเล่าว่าหากสามารถเป่าลมให้ปุยของแดนดิไลออนปลิวไปทั้งหมดได้ภายในครั้งเดียวจะทำให้คำอธิฐานเป็นจริง เจ้าดอกไม้หน้าตาน่ารักนี้จึงเป็นที่นิยมอย่างมากในหมู่เด็กๆ

    ถึงกระนั้นเพราะความเชื่อไม่มีแบ่งแยกเด็กผู้ใหญ่ ไม่แบ่งเพศแบ่งศาสนา ขอเพียงมีความฝัน ความปรารถนา ใครๆ ก็สามารถอธิษฐานกับดอกแดนดิไลออนได้ เหมือนอย่างในเนื้อเพลงที่บอกไว้ “Tho’ you’re older now its just the same you can play this dandelion game” หากคุณอยากรู้ว่าในเวลานี้ ‘เธอ’ คนนั้นกำลังสุขหรือเศร้า หากคุณปรารถนาให้เธอยังคงหัวเราะได้แม้ในวันที่ไม่ได้ยืนเคียงข้างกันอีกต่อไป ก็เพียงแค่จรดดอกไม้ไว้ที่ริมฝีปากแล้วเป่าลมออกไป “Tell me if she laughs or cries blow away dandelion”

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: ภาพของปุยสีขาวที่เราคิดว่าเป็นกลีบดอกของแดนดิไลออนแท้จริงแล้วไม่ใช่ ดอกแดนดิไลออนจริงๆ แล้วเป็นวัชพืชข้างทางชนิดหนึ่งที่ขึ้นตามทุ่งหญ้า มีดอกสีเหลือง ยามกลีบดอกร่วงโรยจึงทิ้งเมล็ดที่ชูช่อติดกับฐานรองดอกเป็นปุยสีขาวๆ พออยู่รวมกันก็กลายเป็นก้อนกลมดูเหมือนดอกไม้นั่นเอง

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=Z9mlVhJQgTw

Lily of the Valley by Queen (1974)

“Wars will never cease 
Is there time enough for peace? 
The lily of the valley doesn’t know”
สงครามจะไม่มีวันสงบ 
แล้วยังเหลือเวลาอีกสักเท่าไหร่สำหรับสันติสุข?
Lily of the valley ก็หารู้ไม่

    มีเพลงดังหลายต่อหลายเพลงของ Queen วงบริทิชร็อคระดับตำนาน ที่สามารถถ่ายทอดเรื่องราวออกมาเหมือนนั่งอยู่กลางใจคนฟัง ท่ามกลางเพลงฮิตระดับ Billboard Chart เหล่านี้ยังมีอีกหนึ่งเพลงที่ไม่ค่อยเป็นกระแสซึ่งว่ากันว่า Freddie Mercury ฟร้อนท์แมนของวงเขียนขึ้นหลังจากได้อ่าน Lily of the Valley นิยายภาษาฝรั่งเศสว่าด้วยความเสน่หาอันไม่สมหวังที่ประพันธ์โดย Honoré de Balzac

ดอกลิลลี่ ออฟ เดอะ วัลเลย์ โดยภาษาดอกไม้ทั่วไปหมายถึงความสุข และความโชคดี นอกจากความเชื่อว่าดอกไม้สีขาวบริสุทธิ์ดอกนี้ถือกำเนิดมาจากหยาดน้ำตาของพระแม่มารีที่หยดต้องลงบนไม้กางเขนแล้ว ลิลลี่ ออฟ เดอะ วัลเลย์ยังมีความเกี่ยวพันกับความเชื่อทางศาสนา และตำนานปรัมปรามากมาย สอดคล้องกับแนวทางเพลง Freddie ที่แฟนๆ ต่างรู้กันว่าในอัลบั้มแรกๆ ค่อนข้างจะวนเวียนเกี่ยวกับตำนาน และโลกแฟนตาซีเสียเยอะ

   Lily of the Valley เล่าถึงการตั้งคำถามต่อสิ่งต่างๆ ที่แม้แต่ดอกไม้แห่งหุบเขาดอกนี้ก็ไม่มีวันตอบได้ “Wars will never cease, is there time enough for peace?” สงครามจะไม่มีวันสงบ แล้วยังเหลือเวลาอีกสักเท่าไหร่สำหรับสันติสุข? เพลงนี้จึงสะท้อนถึงสภาวะภายในใจของ Freddie ที่ Brian May เพื่อนร่วมวงเคยให้สัมภาษณ์ว่า ‘หัวใจ’ ของนักร้องหนุ่มในยามนั้น ‘แตกสลายอย่างแท้จริง’ ยามมองไปที่แฟนสาวแล้วรู้สึกว่าร่างกายของเขาต้องการไปอยู่ในที่ไหนสักที่…ที่ที่ไม่มีเธอ ซึ่งอาจสอดคล้องกับความหมายของดอกไม้นี้ในสมัยวิคตอเรีย นั่นก็คือ ‘กลับไปมีความสุขอีกครั้ง’

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: สำหรับคนที่เชื่อในสิ่งลึกลับอย่าลืมหา ลิลลี่ ออฟ เดอะ วัลเลย์ มาปลูกไว้ที่บ้านสักต้น เพราะว่ากันว่าดอกไม้ชนิดนี้สามารถป้องกันสวนจากวิญญาณชั่วร้ายได้ แถมยังช่วยปกป้องเจ้าของจากคำสาปของแม่มดอีกด้วย

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=o7K1_g31H0s

ซ่อนกลิ่น by Palmy (2018)

“ร้อยเก็บเจ้ามาลัย ทัดเธอไว้ในใจเพื่อคงกลิ่นหอมไว้อย่างนั้น”

    ซ่อนกลิ่นเป็นดอกไม้ที่หอมแรง หอมนาน รูปลักษณ์ไม่ขี้ริ้วขี้เหร่ คนสมัยโบราณใช้ทับไว้ในผ้าเช็ดหน้าให้คนรักนำติดตัวไปด้วยยามเดินทาง ทว่าความที่ในอดีตนิยมใช้เป็นดอกไม้บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ต่อมาก็กลายเป็นดอกไม้ในงานศพ ซ่อนกลิ่นจึงกลายเป็นดอกไม้ไม่มงคลที่จำเป็นต้องซ่อนตัวเองภายใต้ความเชื่อว่าเป็นดอกไม้แห่งความเศร้า และการพรากจาก

    เพราะมีเรื่องราวอันเป็นเอกลักษณ์ ดอกไม้กลิ่นหอมแสนอาภัพจึงถูกหยิบยกมาใช้เป็นตัวละครเอกในเพลง ซ่อนกลิ่น ของ ปาล์มมี่ อีฟ ปานเจริญ นักร้องสาวแนวป๊อปร็อคชื่อดัง ที่ได้ แจ๊ป The Richman Toy มาช่วยเขียนเนื้อร้อง ถ่ายทอดเรื่องราวของความรักครั้งเก่าที่แม้ตัวคนแยกทางกันไป ในหัวใจยังคงเก็บเอากลิ่นแห่งความทรงจำซุกซ่อนเอาไว้ในส่วนลึกที่สุด เหมือนท่อน “ร้อยเก็บเจ้ามาลัย ทัดเธอไว้ในใจเพื่อคงกลิ่นหอมไว้อย่างนั้น”

    เรื่องเล่านอกบทเพลง: แม้ชื่อภาษาไทยของดอกซ่อนกลิ่นจะไม่เป็นมงคลจนแทบไม่มีใครอยากปลูกไว้ที่บ้าน แต่เพราะกลิ่นที่หอมฟุ้งจนถูกนำไปใช้สกัดเป็นน้ำหอมแบรนด์ดังนี้เองที่ทำให้ซ่อนกลิ่นเป็นหนึ่งในดอกไม้โปรดของกษัตริย์หลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ว่ากันว่าทรงปลูกไว้ที่พระราชวังแวร์ซายหลายร้อยต้นเลยทีเดียว  

ฟังเพลงนี้ได้ที่: https://www.youtube.com/watch?v=M7ovvi6UdcI